Gün geçtikçe mikroplastik kirliliği artmakta ve çevremizi kirletmektedir.
Peki, bu mikroplastiklersağlımızı ne derece etkiler? Bu gün ki köşe yazımda biraz ondan bahsetmek istiyorum.
Okyanuslardaki ve denizlerdeki plastik kirlilik derin endişeler uyandırmakta ve okyanusta ve denizde yaşayan tüm canlılarınyaralanmalarına ve ölümlerine neden olmaktadır.
Öncelikle mikroplastikler nedir?kısaca tanımlayalım. Mikroplastikler naylon giysilerden ve diğer sentetik tekstillerden elde edilen küçük liflerdenoluşur.Ayrıca, doğal ortamda parçalanan daha büyük plastik parçalardan da gelebilirler.5 milimetreden küçük plastik parçacıkların genellikle mikroplastik olduğu kabul edilmektedir. Bazı çalışmalar plastik parçacıkları 10 nanometre (veya 0.00001 milimetre) kadar küçük olaraktanımlamıştır.
Mikro plastiklerin 10nm’yi bile geçmeye devam etmesi muhtemeldir. Plastikler biyolojik olarak parçalanamaz, bu yüzden muhtemelen sadece daha küçük parçalara parçalanmaya devam edeceklerdir.
Bu parçacıkların küçük olması çok büyük bir problemdir. Çünkü plastik parçacıkların boyutu ne kadar küçük olursa, biyolojik engelleri (hücre zarları gibi) geçmeleri ve doku hasarına neden olma olasılıkları o kadar fazladır.
Plastik veya sentetik tekstiller kirlendiğinde, fiziksel ve kimyasal olarak bozulmaya başlarlar. Güneş, rüzgâr, yağmur ve diğer doğal faktörler bu sürece katkıda bulunur.
Bu parçalanmış plastik parçacıklar yağmurla göllere, nehirlere, lağımlara, vb. süpürülür. Sonunda, mikro plastikler okyanuslara ve denizlere kadar gider.
Son yapılançok ilginç bir çalışma ise, soluduğumuz havada bile mikroplastiklerin bulunması.
Mikroplastiklerin havaya girmesinin bir yolu da kıyafetlerimizden geçmesi. Kumaş lifleri sentetik kumaştan ayrıldığında havada mikro düzeyde asılı kalabiliyor ve böylece solunum ile bizlere geçebiliyor.
Evlerimizdeki sulardan da mikroplastikler sularımıza geçebiliyor.
Örneğin…
Bir çamaşır makinesinde, her yıkamadan sonra kıyafetlerden küçük parçacıklar ayrılır. Bu parçacıklar, evimizin atık sularından çevremize geçiyor.
Bazı hijyen ve kozmetik ürünlerinden de (vücut yıkama gibi) evsel atık sulara karışabilir.
Problemimiz nedir?
Küçük boyutlarından dolayı, tüm mikro plastikler arıtma tesisleri tarafından yakalanıp temizlenemez. Bu şekilde, mikroplastiklerher yere girecektir. Musluklarımızdan mikro plastikler akacaktır.
Mikroplastiklercanlılara zarar verir mi?
Mikroplastiklerin gerçekten zararlı olup olmadığını kestirmek zor. Bu günümüz toplumundaki “bilinmeyenlerden” bir örnektir. Bu konuda araştırmalar ise hala çok sınırlı.
Bunun ile birlikte sağlımızı tehdit eden ipuçları ise şunlar olabilir.
Örneğin, mikro plastiklerin toksik kimyasalları emebileceği ve daha sonra bunları bir hayvanın sindirim sistemlerinde serbest bırakabileceğine dair bazı kanıtlar vardır. Bu tabii ki sağlığımız için kötü.
Potansiyel olarak toksik olan plastik nanopartiküllerin sindirim sırasında bağırsak duvarından geçebileceğine dair kanıtlar da vardır. Ancak kan akışına girip girmedikleri belli değildir.
Sinir bozucu başka bir çalışma, balıkların beyinlerine yerleştirilen nanoplastik parçacıkların davranışlarını etkilediğini de göstermiştir.Bununla birlikte, şu anda nanoplastiklerininsanlarda beyin dokusuna nüfuz ettiğini ve davranışları etkilediğini gösteren bir kanıt yoktur.
Mikroplastikler ile ilgili sağlık sorunları çok ciddi ve daha fazla araştırmaların yapılması gerekiyor.
Yararlandığım kaynak:
https://get-green-now.com/microplastics-health-guide/
Prof. Dr. Hamdi Temel
