ÇOCUKLARDA SAKARLIK (DİSPRAKSİYA)
Madeleine Portvvood, gelişimsel dispraksiya (sakarlık hastalığının) beyinde yer alan nöronların kendileri arasında yeterince koordinasyon kuramaması nedeniyle beynin komut verip almakta ve işlem yapmakta güçlük çektiğini belirtmiştir. Portvvood, dispraksiya hastası çocukların bu nedenle kendilerine verilen görevleri yerine getiremediğini belirtmiştir.
Sakarlık temel olarak psikiyatri biliminin alanına giren rahatsızlıktır. Bu nedenle hastalığın teşhisi zorlaşmaktadır. Dispraksiya, beynin verdiği komutta oluşan bir sorun nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Bu hastalık, Amerika’da, gelişimsel koordinasyon bozukluğu olarak adlandırılmaktadır. Bu hastalık halk arasında“sakar çocuk sendromu” olarak adlandırılır. Dispraksiya hastalarının %70’i erkektir. Her on çocukdan birinde sakarlık sendromu görülür. Sakarlık aslında Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) ve diğer hastalıklarda da görülür.
DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU (DEHB)
Son 40 yılda yapılan bilimsel araştırmalar DEHB ‘nin yapısal bir sorun olduğunu açıkça ortaya koymuştur. Bu araştırmalar beyin kan akımı ve glikoz (şeker) metabolizmasındaki bozukluklar üzerinde yoğunlaşmıştır. Beyindeki bu fonksiyonel bozulmaya hamilelikte kullanılan ilaç veya toksik maddeler, annenin gebelikte geçirdiği enfeksiyonlar, zor doğum, düşük doğum ağırlığı ve bebeğin geçirdiği Merkezi Sinir Sistemi Enfeksiyonları (menenjit, ensefalit gibi) neden olabilmektedir. DEHB’nin en önde gelen nedeninin ise genetik geçiş olduğu düşünülmektedir.
Daha yakın bir zamanda, bilim insanları DEHB’si olan çocuklarda beynin bazı kısımlarının %10 civarında küçüldüğünü tespit etmiştir. Pozitron emisyon tomografi (PET) taraması ile bir insanın devamlı olarak dikkatini bir yerde toplaması ve konsantre olması ile beynin bazı bölgelerindeki aktivite düzeyi arasında bir ilişkinin olduğunu göstermişlerdir. Bu taramalar DEHB’si olan insanlarda, dikkati kontrol eden beyin bölgelerinin daha az glikoz kullandığını ortaya çıkarmıştır, bu da bu bölgelerin daha az aktif olduğunu göstermektedir. Kronik yorgunluk sendromu olan insanlarda da PET’dehipometabolizma görülür.
DEHB HASTALIĞININ TEŞHİSİ
Dikkat yetersizliği, aslında psikolojik bir rahatsızlıkdır.Devamlı kaza geçirdikleri veya kaza atlattıkları için ‘‘sakar, dikkatsiz, dalgın’’ olarak nitelendirilen insanların önemli bir kısmında teşhis edilmemiş (DEHB) olabilir. Aşağıdaki belirtilerden en az biri varsa DEHB’nuz olabilir.
-Dikkat toplayamama, bir işi tamamlanana kadar takip edememe, organize olmakta ve direktifleri yerine getirmekte zorlanma.
-Ani davranışlarda bulunma, düşünmeden konuşma, sonuçlarını düşünmeden harakete geçme.
-Çocuklar gibi odada koşuşturmak yerine devamlı ayak vurma, parmaklarla ses çıkarma ve yerine oturmakta zorlanma.
SAKAR ÇOCUKDA GÖRÜLEN BELİRTİ VE BULGULAR
–Sakarlık
–Duruş bozukluğu, algı bozukluğu, korkak davranışlar
–Sağ ya da sol el kullanma konusunda karar verememe durumu
– Kısa süreli belleğin zayıf olması, gün içinde yapılacak olan aktivitelerin unutulması
–Okuma ve yazma zorluğu, kalem tutamama durumu, yer-yön algısında güçlük
–Fiziksel aktivitelerde sorun; yakalama, koşma, alet tutma ve bisiklet binme gibi işlerde yaşanan zorluklar
–Fobiler, takıntılı ve çocuksu davranışlar
–Organizasyon güçlüğü
–Sıra ile yapılması gereken işlerin sırasını karıştırma, örneğin matematikte 4 işlemi karıştırma
–Enerji boşalımı; dispraksiya hastası çocuklar çok çabuk yorulur ve saatlerce uyur
–Tehlikeleri algılayamama, özellikle de pratik konularda ve bilimsel konularda algı yetersizliği
-Dispraksiya hastası çocukların el yazıları düzgün değildir
-Gelişimsel sözel dispraksiya hastası olan çocuklar bazı sesleri çıkarmakta zorlanır ve kelimeleri sırasıyla söyleyemez.
SAKAR ÇOCUKDA TEDAVİ
Osteopati(Sadece ellerle uygulanan bütüncül bir tedavi yöntemi), kraniyalosteopati, akupunktur, homeopati(bitkiler, mineraller, organik ürünler, doku ekstrelerinden hazırlanan tek bir karışım (remedi)), herbalizm(bitkilerle tedavi) kullanılmaktadır.
SAKARLIĞA NEDEN OLAN HASTALIKLAR
-Genetik geçiş
-DEHB
-Otizm
-Zeka geriliği olan çocuklar
-Juvenilmiyoklonik epilepsi ve bazı epileptik sendromlar, Subakutsklerozanpanensefalit
-Endokrin hastalığı(tiroid, paratiroid, adrenal bez) olan çocuklar
-İyon kanolopatileri
-Bazı kas hastalıkları
-Bazal ganglion ve serebellumu(beyinciği) tutan hastalıklar
-Beyni tutan lökodistrofiler
-Paraneoplastik sendroma neden olan tümörler(Örneğin küçük hücreli akciğer kanserinin neden olduğu Lambert eatonmyasteniksendrom)
-B12, D vitamini, çinko, folat, demir eksikliği
-Çölyak hastalığı
Uzm Dr. Ali AYDIN
