DÜZTABANLIK NEDİR?
Düz taban toplumda sık görülen ve yaşam kalitesini düşüren ortopedik bir sorundur. Ayağın görevlerinden biri, vücudun yük taşıma yeteneğine yardımcı olmakdır. Ayak, her yere basma hareketinde topuktan öne doğru esneme hareketi yaparak vücudun yaylanma mekanizmasına destek verir. Bu yaylanma hareketini sağlayan en önemli bölge, ayağın iç yanında bulunan kavistir. Bu iç kavisin olmayışına ya da yetersiz oluşuna düz tabanlık denir.Tipleri olan düz taban, bazen fizyolojik gelişimin bir parçası olabilir, bazen de tedavi gerektirir.
DÜZTABANLIK BELİRTİLERİ NELERDİR?
–Ayaklarda içe basma ve sık ağrı:Düz tabanlığa eşlik eden en sık belirti, içe basmadır. Ayağın yük taşıma yeteneğinin bozulması ayak yapısında iç tarafa yük binmesine ve bu sebeple ayakta içe basma sorununun ortaya çıkmasına yol açar.
-Yürüme ile artan ağrı, erken yorulma, spor kabiliyetinde azalma
-Dizlerin birbirine çarpması,
-Bel ağrısı,
-Akşam saatlerinde oluşan kaval kemiği ağrısı,
-Düztabanlık rahatsızlığı ilerlerse ayakta ve dizde ağrıya, ayak topuğunun ayağa batıyormuş gibi bir acı hissine neden olur.
-Yaş ilerledikçe ise; ayaklarda şekil bozukluğu ve bel kısmında kireçlenme, yürümede bozuklukta görülebilmektedir.
DÜZ TABANLIK SAKATLIĞA YOL AÇABİLİR
Düz tabanlık, erken tedavi edilmezse kalıcı sakatlıklar oluşabilir. İki çeşit düz tabanlık vardır:
1-Esnek Düz tabanlık : Düz tabanlığın en sık görülen şeklidir.Ayak boştayken taban kavisi görülür, yere basıldığında taban düzleşmesi olur. Genetik yatkınlık yoksa 7-10 yaşından sonra bu durum kendiliğinden düzelebilir.
2-Rigit Düz tabanlık: Ayak boştayken de, basarken de kavis oluşmaz. Ayak kemiklerinin aralarındaki uyumun bozulması sonucu ortaya çıkabilir ve tedavi edilmezse kalıcı problemlere yol açabilir.
Çocuklarda 3 yaşına kadar düz tabanlık görülebilir. Çocuklarda düz tabanlığın en sık nedeni ve en önemli nedeni, ayak tabanındaki yağ yastıkçıklarının ve ayak ile ayak bileğini tutan bağların henüz tam gelişmemiş olmasından kaynaklanan fizyolojik süreçtir.8-10 yaşına gelindiğinde ayak şekli büyük oranda belli olur. Burada en önemli husus, düz tabanlığın hangi tipinin söz konusu olduğunun teşhis edilmesidir.
Yürürken ve merdiven çıkarken zorlanma, ayakların çabuk yorulması ve ayak parmakları üzerinde durmada güçlük çekme düz tabanlığın belirtisi olabilir. Düz tabanlık, çocuklarda 3 yaşına kadar %70-85 oranında görülebilir. Eğer genetik yatkınlık söz konusu değilse, 8-10 yaşından sonra bu durum kendiliğinden düzelir.Düztabanlık tedavi edilmezse birçok sorun ortaya çıkar. Her zaman yürüdüğü mesafeyi yürüyememe, ayak eklemleri ve topuğun şekil bozukluğu, diz ağrıları, bel ağrıları, hatta baş ağrıları bile görülebilir. Ayrıca tedavi edilmezse, ayak önce şekil değiştirir, daha sonrada parmaklarda şekil değişikliği görülür.
5 yaşında bir çocukta düz tabanlık ve yürüme güçlüğü, koşarken düşme ve baldırlarda büyüme varsa hipotiroidi ve duchennemuskülerdistrofi, beckermuskülerdistrofi, limb-girdlemuskülerdistrofi tip2-C ayırıcı tanıda düşünülmelidir.
Çocukta düztabanlığın hangi tipinin olduğunun erken teşhisi çok önemlidir. Çünkü düz tabanlık vakalarının bir bölümü tedavi gerektirmeyen normal fizyolojik yapının bir parçasıyken, diğer bir bölümü de tamamen tedavi gerektiren bir rahatsızlık olabilir. Teşhisin konulmasında ayak yere tam basar pozisyonda çekilen röntgen grafisitanıda yardımcı olabilir.
DÜZTABANLIK NASIL TEDAVİ EDİLİR
Öncelikle tecrübeli bir ortopedi uzmanından yardım alınması gerekir. Ağrısız düz tabanlıkta tedaviye ihtiyaç olmaz, ağrılı olanlarda ise şunlar önerilir;
–Ayakkabı değiştirilmesi ilk tedavi şeklidir
Çocuklukta kullanılan doğru ayakkabılar; bu problemin çözümü için en doğru tedavi yöntemidir. Çocuk ayağı için en sağlıklı olan ayakkabı, kıvrıldığında topuk kısmı ile burnu değecek kadar yumuşak olan ayakkabılardır. Ortopedik bot veya ortopedik tabanlık; çocuğun ayağının gelişimine ya da düz tabanlığın düzelmesine katkı sağlamamaktadır. Ancak, çocukta aktivite ile baldırlarda ağrı, çabuk yorulma şikayetleri varsa destek amaçlı olarak ortopedik bot ya da tabanlık kullanılabilir.Düztaban olan kişiler, ayakkabı seçerken içi doldurulmuş ayağa destek veren ayakkabı seçmelidir. Kişiler yumuşak topuklu ayakkabılar giymelidirler. Çok topuklu ayakkabılar bel rahatsızlıklarına, az topuklular ise diz ağrılarına neden olabilir. Ayrıca geniş ayakkabılar tercih edilmeli, ayakkabının ön bölümü ayağı sıkmayacak şekilde olmalıdır. Düztabanlı kişiler günlük ayakkabılarda ayağın iç doluluğunun olduğu esnek ayakkabılar tercih etmelidirler. Spor ayakkabılarda yumuşaklık ve destek arttırılmalıdır.Bu nedenle öncelikle doğru ve destekli ayakkabılar giyilmeli, ayağımızı sıkan ya da bizi yoracak aşırı topuklu ayakkabılardan kaçınmalıyız.
–Ayak kavisini destekleyen tabanlık veya ortez kullanımı
–Ağrıyı hafifleten antienflamatuar İlaç tedavisi,
–İstirahat ve buz uygulaması,
-Fizik tedavi ve rehabilitasyon gibi uygulamalar ile düz tabanlık tedavisi yapılabilir,
-En son tedavi yöntemicerrahidir.
Bazı düz tabanlık vakalarında ise sorunun ortadan kaldırılması için düz tabanlık tedavisi olarak ameliyat gereklidir.Cerrahi yöntemler, ağrıyı hafifletmede ve kemik dizilimini geliştirmede yardımcı olabilir.
Duasız üşürmüş yürekler,
Sana bir dua eden olsun,
Seninde bir dua ettiğin,
Bilemezsin hangi kırık gönlün duasıdır,
Karanlıklarını aydınlatan,
Sana ummadık kapılar açan,
Bilemezsin kimin için ettiğin duadır, seni böyle ayakta tutan…
Uzm. Dr. Ali AYDIN
