KARIN ŞİŞLİĞİ
Karın şişkinliği karında bir dolgunluk ve gerilme hissiyle ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Genellikle sindirim sisteminin normal işlevinin bozulmasıyla bağırsak gazında artış olması sonucu ortaya çıkar. Basit kabızlıkdan yatalak çocuklarda sık görülen idrar kesesinde idrarın birikmesine bağlı olarak şişen idrar kesesi olan glob durumuna kadar değişir.
Karın şişkinliği karında bir dolgunluk ve gerilme hissiyle ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Genellikle sindirim sisteminin normal işlevinin bozulmasıyla bağırsak gazında artış olması sonucu ortaya çıkar.
KARIN ŞİŞLİĞİ NASIL OLUŞUR
Karın şişkinliğinin başta mide gazı olmak üzere birçok nedeni olabilir. Bu nedenle doğru tedaviyi yürütebilmek için gerçek nedenin ortaya çıkarılması çok önemlidir.
En yaygın nedenlerden biri de düzensiz sindirimdir. Sindirim sistemi doğru şekilde çalışırken besinler bir takım kimyasal reaksiyonlar sonucu bileşenlerine ayrılır. Vücut bu bileşenlerden yakıt olarak kullanmak için yapı maddeleri ve enerji üretir. Parçalanmayan yiyecekler ise atık halini alır ve vücut tarafından atılır. Bu atıkların bir kısmı kokusuz gaz halini alır ve bağırsak kanalında kolayca işlenir.
Vücut düzgün bir şekilde sindirim yapamaz ise sülfür içerikli gazlar üretilir ve bağırsak kanalında birikir. Bu gazlar bağırsak kanalını gererek ağrılı karın şişkinliklerine yol açabilir.
ÇOCUKDA KARIN ŞİŞLİĞİNE NEDEN OLAN HASTALIKLAR
-Kabızlık ve gaz durumu en sık karın şişliğine neden olan durumlardır.
-Besin zehirlenmesi ve gasroenterit denilen bağırsak enfeksiyon durumlarıda çok sık karın şişliğine neden olur.
-Kronik karaciğer hastalığı,siroz,
-Budd-chiari sendromu(İnferior vena cavada tromboz),
-Venoklüzif hastalık(Karaciğer venüllerinin tıkanması), portal ven trombozu, ,
-Pankreatit, pankreas tümörleri,
-Peptik ülser, gatrit, on iki parmak bağırsak ülseri
-Dalak hastalıkları(kalaazar, brusella, enfeksiyöz mononükleöz, aksesuar dalak, tümörler, hemolitik anemiler, splenik ven trombozu),
-Böbrek üstü bezi hastalıkları(nöroblastom, feokromasitoma, wolman hastalığı, yenidoğanda ağır oksijensizlik durumu ile ilişkili adrenal bez knaması),
-Böbrek hastalıkları(üreterovezikal, üreteropelvik bileşke darlığı, hidronefroz, wilms ve hipernefroma gibi tümörler),
-Ülseratif kolitdeki megakolon,
-Hirschsprung hastalığı
-Apandisit, bağırsak düğümlenmesi,
-İrritabl bağırsak sendromu
-Peritonit
-Laktoz intoleransı
-Sindirim enzimleri eksiklikleri
-Divertikülit, meckel divertikülü,
-Menapoz
-Kadınlarda adet öncesi dönem ve hamilelik
-Gıda alerjiler
-Gaz üreten gıdalar(Fasulye, brokoli, lahana, brüksel lahanası, soğan, enginar ve kuşkonmaz, armut, elma ve şeftali gibi meyveler, tam buğdaylılar ve buğday kepeği, meşrubatlar, süt ve süt ürünleri, sorbitol ve fruktoz gibi yapay tatlandırıcılar)
-Aşırı yemek
-Bağırsak kanalında kısmi tıkanıklıklar
-Bağırsak parazitleri
KARIN ŞİŞLİĞİ TANISI NASIL KONULUR
Karın şişkinliğinin nedenini tespit etmek için doktor tarafından birçok medikal test yapılır. Öncelikle doktor hastanın tıbbi geçmişini alır ve belirtilerin geçici olup olmadığını anlamak için bir takım fiziksel testler yapar. Doktor belirtilerin geçici olduğuna kanaat getirirse sebebin bir takım alışkanlıkların değiştirilmesiyle çözülebilecek gaz artışı olduğuna teşhis eder.
Alternatif olarak belirtilerin sürekli olduğu anlaşılırsa neden bir sindirim sistemi hastalığı, karın bölgesi organların genişlemesi, karın bölgesinde biriken sıvılar, obezite veya tümörler olabilir.
Karın şişkinliğinin nedenini kesin olarak tespit etmek için daha detaylı olarak şu testler yapılır:
• Hava ya da gaz birikimini anlamak için karın bölgesinden röntgen çekilir.
• İnce bağırsakta bir hasar olup olmadığını anlamak için ince bağırsak röntgeni çekilir.
• Gastrik boşaltma yapılarak midenin sindirim yeteneği ölçülür.
• MR, ultrason ve tomografi taramaları tümör olup olmadığını, genişleyen karın bölgesi organı olup olmadığını ve abdominal sıvı olup olmadığını ortaya çıkarır.
• Emilim ve sindirim bozukluğunu tespit edebilecek testler yapılır. Bağırsakta yağ artışı varsa sindirim hastalığının belirtisidir.
• Metan/hidrojen solunum testleri bir yemek yedikten sonra hidrojen ve metan birikiminin miktarını ortaya çıkarır. Hidrojen ve metan birikimi bağırsakta bakteriyel büyümelere neden olur.
Gaz semptomları rahatsız edici olmasına rağmen çoğu zaman ciddi hastalık belirtisi değildir. Fakat bunun yanında karın ağrıları, ishal, kusma, kabızlık, anüste kanama ve kilo kaybı olursa mutlaka doktora gidilmelidir.
KARIN ŞİŞLİĞİ TEDAVİSİ
Karın şişkinliğine gaz üretim artışı, kabızlık ya da fazla ciddi olmayan sindirim rahatsızlıkları neden oluyorsa;
-Lifli gıda tüketimi artırılmalı
-Bitkisel yöntemlerle metabolik (bağırsak) temizliği
-Beslenme alışkanlıkları değiştirilmelidir
Diğer etkili bir tedavi ise vücudun yaşlandıkça kaybettiği doğal sindirim enzimlerini değiştirmedir. İyi bir sindirim sistemi çok çeşitli enzimlerden oluşur, çünkü sindirilen her besin çeşidi parçalanmak için farklı enzimlere ihtiyaç duyar.
Beslenme alışkanlıklarını değiştirmenin ilk ve en kolay yolu yiyecek günlüğü tutmaktır. Günlük olarak ne kadar ve hangi saatlerde yendiği ve yedikten sonra nasıl hissedildiği not edilmelidir. Böylece daha rahat ettiren yiyecekler ve zaman aralıkları dikkate alınmalıdır ve rahatsız edici yiyeceklerden ve yemek yeme saatlerinden kaçınılmalıdır
KARIN ŞİŞLİĞİNİ VE GAZ ÜRETİMİNİ ENGELLEMEK İÇİN NELER YAPILABİLİR
Meyve ve Sebze
Taze sebze ve meyveler tüketin. Çünkü bunlar bol lif kaynağıdır ve kabızlığı önler.
Bol Su
Bol su içmek sindirim sistemi sağlığının devamını ve bağırsakların nemli kalmasını sağlayarak atıkların sindirim sisteminde ilerlemesini kolaylaştırır.
Karbonatlı İçeceklerden Uzak Durun
Meşrubatlardan ve karbonatlı içeceklerden kaçının. Karbondioksit midede sıkışarak karın şişkinliğine neden olabilir. Ama günde en az 2 tane soda için.
İşlenmiş Gıdalardan Kaçının
Doğal ve taze yiyecekler tüketin. Hazır ve paket yiyecekler katkı maddeleri içerdikleri için sindirimleri zordur.
Tuz Alımını Azaltın
Yüksek sodyum içerikli yiyeceklerden kaçının. Fazla sodyum vücudun su kaybetmesine neden olur.
Süt Ürünlerini Dengeli Tüketin
Süt ürünleri tüketimini orta seviyede tutun. Eğer laktoz hassasiyetiniz varsa bu tür ürünlerin sindirimi zordur bu nedenle laktoz içermeyen yiyecekler tüketin. Günde yarım litreden daha az süt tüketin. Daha fazla süt tüketimi demir eksikliği anemisine yol açabilir.
Aşırı Sıcak ve Aşırı Soğuk Yiyeceklerden Uzak Durun
Çok sıcak ve soğuk yiyeceklerden kaçının. Bunlar yemek sırasında hava girişini artırır.
Kafeinli İçecekleri azaltın
Kafein uyarıcı etki yaparak sindirim sisteminin aşırı çalışmasına ve yorulmasına neden olabilir. Ama kalın bağırsak kanserini, engellediği için günde en az 2-3 bardak kahve için.
Yağı Azaltın
Yüksek yağ içerikli yiyeceklerden uzak durun. Bunların sindirimi zordur ve sindirim spazmlarına neden olurlar.
Sabah İlk İş Egzersiz
Özellikle kahvaltı öncesi egzersiz ve hareket bağırsak faaliyetlerini artırır.
Adet Öncesi İlaçlar
Kadınlar adet öncesi sendromunu atlatmak için ilave ilaçlar alabilir. Çünkü bu sendromlar karın şişkinliğine yol açabilir.
Lif Alımını Artırın
Günlük lif alımını kademeli olarak artırarak, 25-30 gramlara çekin. Lif gaz oluşumunu ve şişkinlikleri engeller.
Beslenme açısından bu alışkanlıklar elde edilirse karın şişkinlikleri, gaz oluşumları ve sindirim hastalıkları azaltılabilir.
Uzm. Dr. Ali AYDIN
