SIRT AĞRISININ NEDENLERİ NEDİR?
Yapılan çok sayıda bilimsel araştırma sonucu her beş insandan birinin sırt ağrısı çektiğini gözlemlenmiştir.
Özellikle gelişmiş ülkelerde sırt sorunları önemli bir probleme dönüşmüştür. Bunun için sırt sağlığına bir hayli özen göstermeliyiz. Aksi takdirde bu ağrılar yaşamımızı olumsuz yönde etkileyecek ve işgücü kaybına uğratacaktır. Bir çok hastalıkta da olduğu gibi sırt ağrılarından değil, geç kalınmaktan korkulmalıdır.
Her yaş grubunda ortaya çıkabilen sırt ağrıları, kas incinmesi gibi basit bir nedenle oluşabilirken, bazen de kalp hastalıkları ve omurga eğriliği gibi ciddi hastalıkların belirtisi olabilir.Özellikle sabit bir bölgede devam eden ve sürekili olan sırt ağrıları ciddiye alınmalıdır.
SIRT AĞRISI NEDEN OLUŞUR?
Sırt ağrılarının nedeni, sırtımızda omurganın her iki yanında bulunan kasların gerilmesidir. Bu gerilmenin en önemli nedeni strestir. Strese girdiğimizde ilk önce boyun kaslarımız gerilir. Bu gerilme sonucunda “C” harfine benzeyen boyun omurgamız düzleşir, omuz ve sırta giden sinirlerin çıkışları daralır, sinirler baskı altında kalır.
Bu baskı ile birlikte sırttaki kaslar gerilir. Bu yüzden ağrı duyarız. Kasların uzun süre gergin halde kalması kas topaklarına neden olur. Yani tıpta fibrozit dediğimiz oluşumlara neden olur. Bu fibrozitler en ufak bir yorgunlukta, ağır kaldırma sonucunda, klima veya ventilatör altında uzun süre kalmada ağrılarA neden olur., dayanılmaz ağrılar çekeriz. Kas gerginliğini azaltmak için farkında olmadan sırtımızı kamburlaştırırız.
Bu ağrıları uzun zaman çekenler, avuç avuç ilaç alırlar, doktor doktor dolaşırlar, ömür boyu bu ağrılardan kurtulamayacaklarını düşünerek karamsarlığa kapılırlar.
SIRT AĞRISINA NEDEN OLAN HASTALIKLAR
Masa başında çalışanlarda görülen ağrı
Son yıllarda bilgisayarın hayatımıza daha fazla girmesi nedeniyle özellikle genç ve orta yaştaki kişilerde sırt ağrıları sıklıkla görülmektedir. Genellikle sırt bölgesindeki kaslarda, ağrının basınçla tetiklendiği rahatsızlık, daha çok masa başı çalışan kişileri etkilemektedir.
Myofasiyel ağrı sendromu
Sırt bölgesinde kaslara ve yumuşak dokulara bağlı gelişen ağrıların görülme sıklığı bilgisayarın hayatımıza daha fazla girmesi nedeniyle özellikle genç ve orta yaştaki kişilerde arttı. Yapılan çalışmalara göre; uzun süreli sırt ağrısından yakınan hastaların yaklaşık yarısında Myofasiyel Ağrı Sendromu mevcut. Bu sendrom özellikle ofis çalışanları gibi oturarak uzun süre çalışan kişileri etkiliyor. Bu hastalarda, genellikle sırt bölgesindeki kaslarda, üzerine basmakla ağrının tetiklendiği noktalar bulunur. Kişilerin duruşlarının bozuk oluşu yakınmaları arttırır.
Sırt ağrısının nedeni kalp, akciğer ve safra kesesi hastalıkları olabilir
Sırt ağrısı; sırt bölgesinde omuzlardan kaburgaların bitimine kadar görülen ağrı olarak tarif edilmektedir. Gençlerde ve her yaş grubunda ortaya çıkabilmektedir. Sırt ağrıları sıklıkla duruş bozukluğundan kaynaklandığı gibi; vücudun farklı bölgelerindeki rahatsızlıklar (Safra kesesi taşı, mide ülseri, reflü hastalığı, kronik obtrüktif akciğer hastalığı) veya kalp hastalıklarının habercisi olabilir.
Boyun fıtığı
Boyun, sırt ve omuz birbirine yakın olduğu için bu bölgelerin ağrıları birbirleri ile karışabiliyor .Boyundan kaynaklanan ağrılar bazen boyunda şiddetli hissedilirken, bazı hastalarda ise sırt bölgesine kadar, bazen de kol boyunca uzanabiliyor. Boyun ve sırt omurgalarındaki eklemleri tutan kireçlenmeler de sırt ağrısı kaynağı olabiliyor. Sırt bölgesindeki omurlar arasında fıtıklar olabilmekle beraber, bu sorun daha nadir olarak görülüyor.
Ağrıya özellikle kolda güç kaybı veya uyuşukluk eşlik ediyorsa, boyun fıtığının habercisi olabiliyor. Bel ağrısına ayak, bacaklarda güçsüzlük, uyuşma eşlik ediyorsa bel fıtığı olabilir. Sırt fıtığı da ağrı nedenidir. Boyun ve bel fıtığına göre daha seyrektir. Daha çok sırtın alt bölgesinde görülmektedir.
Fibromiyali(Yumuşak Doku Romatizması)
Fibromyalji kadın hastalarda daha sık görülen ve boyun ile sırt bölgesi başta olmak üzere, yaygın vücut ağrısına neden olan bir hastalıktır. Hastalar sıklıkla sabah yorgun kalktıklarından, çabuk yorulduklarından şikayetçi olurlar. Şikayetler soğuk, yorgunluk ve stresle artar. Bu grup hastada baş ağrıları, bağırsak sorunları (özellikle şişkinlik) ellerde uyuşma ve şişlik hissi gibi bazı başka şikayetler de sık gözlenir. Depresif duygudurum hastaların ağrıya hassasiyetini arttırır. Bu nedenle hastaların bu yönden de tedavi olmaları ağrıları hafifletir. Hastalar sabah yorgun ve ağrılı olarak uyanırlar. Bazen vücudun sağ, bazen sol yarısı etkilenebilir. Yaygın nitelikte olan ağrıya bazen bel ve sırt ağrısı da eşlik edebilir.
Skolyoz(Omurga eğriliği)
Sırt ağrısı ile başvuran hastaların yaşı da dikkate alınmalıdır. Çünkü farklı yaşlardaki hastalarda farklı hastalıklar kendini sırt ağrısı olarak gösterebilir. Örneğin gelişme çağındaki çocuklarda skolyoz adı verilen omurga eğriliğinin tipik belirtisi sırt ağrısı olabilir. Çocukluk ve genç erişkinlik dönemlerinde omurganın üç boyutta eğrilmesi olarak adlandırılan “skolyoz” sırt ağrısıyla kendini belli etmektedir. Bu sırt ağrıları hareketle artan, dinlenmeyle geçen özelliktedir. Şikayetler uzun süre bilgisayar başında kalındığında artış gösterir. Bu hastalığın sıklıkla takip edilmesi gerektiği için erken dönemde doktora başvurulması gerekmektedir. Çocuk ve ergenlerde genellikle ağrı olmayabilir. Omuz, kürek kemikleri ve kalçalardaki asimetri bu hastalığı gösterir.
Gece olan sırt ağrılarına dikkat(Osteoporoz, tümör, çiğ peynir hastalığı, verem hastalığı olabilir)
Yaşlı ve kadın hastalardaki kemik erimesi (osteoporoz) hastalığında sırt ağrısı, sırt kemiklerinde kırılmalar ve buna bağlı boy kısalması görülür. Bu durumda ilaç tedavisini yanı sıra sırt kaslarına yönelik egzersizler kişinin sırtında kalıcı kamburluk oluşmasını engelleyebilir. Belli bir sırt omuru üzerinde yoğunlaşan, şiddetli, sürekli ağrı ve hassasiyet görülür.Omurgaları tutan omurga tümörleri gibi hastalıklar da sırt ağrısına neden olabilir. Bu nedenle; ağrı gece başlıyorsa, sürekli ya da şiddetliyse ve hastada kilo kaybı varsa zaman kaybetmeden doktora başvurmak gerekmektedir.
Romatizmal hastalıkların belirtisi olabilir
Kürek kemiğine vuran sırt ağrıları kalp krizinin belirtisi olabilir. Gece uykudan uyandıracak şiddetteki ağrılar (romatizmal hastalıklar), eklem şişmeleri gibi şikayetler de sırt ağrısına neden olmaktadır. Ergenlerde görülen ankilozan spondilitde sabah tutukluluğu, sabahları ciddi sırt ağrısı olur. Günün ilerleyen saatlerinde geçer. Juvenil romatoid artritin RF pozitif olan tipi kalça eklemlerini tutar ve sırt ağrısına neden olur.
Zona hastalığının belirtisi sırt ağrısı olabilir
Sinir uçlarında iltihaplanması sonucu ortaya çıkan zona hastalığı hiçbir belirti vermeden sırt ağrısıyla kendini gösterebilir.
DİĞER HASTALIKLAR
3-5 dakika bekletilen idrarı simsiyah olan bir çocukda sırt ağrısın en olası nedeni alkaptonüri hastalığıdır.
Kansızlığı olan bir çocukda gecenin ilerleyen saatlerinde sırt ağrısı ve kanlı idrar yapma görülüyorsa en olası hastalık paroksismal noktürnal hemoglobinüridir.
Sırt ağrısına idrar kaçırma, yürüme bozukluğu, karında ve bacaklarda uyuşma eşlik ediyorsa omurilik iltihabı(transvers myelit), akut aksonal ya da demyelinizan polinöropati hastalığı olabilir.
El, ayak, bacaklarda uyuşma ve sırt ağrısı olan bir çocukda doğuşsal bir omurilik defekti olan hidromyeli ya da sonrada kazanılan omurilik hastalığı siringomyeli olabilir.
Tek taraflı aksayarak yürüyen bir çocukda sırt ağrısının nedeni doğuşşsal kalça çıkığı, polio sekeli, diastomyeli, femur başı epifiz kayması, femur başı aseptik nekrozuda olabilir.
Kansızlığı, çarpıntısı, ciltde sarılığı olan çocukda ciddi bacak ve sırt ağrısı varsa en olası tanı orak hücreli anemidir.
SIRT AĞRISI NASIL TEDAVİ EDİLİR?
İlk olarak ağrımızın nedeni belirlenmelidir. Ağrının boynumuzdan mı, sırt kaslarından mı kaynaklandığı yoksa başka bir hastalığımız mı olduğu tespit edilmelidir.
Teşhis öncelikle fiziki muayene, şikayetlerin dinlenmesi ile sonra da MR, BT ve direkt grafi incelemeleri ile konur. EMG de bize yardımcı olur.
Kas gevşeticiler ve lokal etkili merhemler (bu merhemleri iyice yedirerek sürdükten sonra mutlaka en az on dakika ütüyle ısıtılmış havlu, sıcak su torbası veya saç kurutma makinasıyla sıcak uygulanmalıdır) kullanılır; ama sadece ilaç tedavisi yeterli değildir. Mutlaka fizik tedavi veya alternatif tedavi(masaj, manipulasyon, nöral terapi, akupunktur, soft lazer) uygulanmalıdır. Fibrozitler teker teker tespit edilip yok edilmelidir.
Fizik tedavi ile birlikte stres etkeni de ortadan kaldırılmalıdır. Mümkünse hastanın yaşamında stresi körükleyen unsurlarda köklü değişiklikler yapmak, tatile çıkmak, hobilere daha uzun zaman ayırmak oldukça faydalı olur. Eğer bu değişiklikler yeterli olmazsa bir psikiyatristin veya psikoloğun yardımını almak yararlı olur.
Tedavi bitiminde doktorunuzun önereceği sırt kaslarını güçlendirecek egsersizleri yapmak gereklidir. Eğer gerekli ortam bulunursa sırtüstü yüzmek en iyi egsersizdir. Güneş, deniz, sıcak kum, kaplıcalar çok faydalıdır. Soğuktan mümkün olduğunca korunmak gereklidir.
Tüm bu tedaviler sırasında ve sonrasında bazı hareketlerden kaçınmak gereklidir. Yerden bir şey alırken öne veya yana eğilmek yerine çömelmek, yukarı doğru uzanmak yerine bir şeyin üstüne çıkıp işimizi görmek sırt ağrısı riskini azaltır.
Ayrıca sürekli pozisyon değiştirmek, yani uzun süre oturmamız gereken bir iş yapıyorsak en geç yarım saatte bir dolaşmak, aynı yerde ayakta durmaktan kaçınmak, televizyon seyrederken veya gazete okurken sırtımızı ve başımızı dayayacak koltukları tercih etmek dikkat etmemiz gereken unsurlardır.
UZUN SÜREN SIRT AĞRILARI MUTLAKA ARAŞTIRILMALI
Sırt ağrısının altı aydan fazla devam etmesi, sırtta bir yaralanma veya zedelenme meydana gelmesi ya da doktorun başka bir rahatsızlıktan şüphelenmesi halinde gerekli tetkiklerin yapılması önemlidir. Sırt ağrısının araştırılmasında; kan tahlili, ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi veya MR gibi görüntüleme tetkiklerinin yapılması gerekmektedir. Kas incinmesine bağlı sırt ağrılarının çoğu birkaç günde kendiliğinden geçer. Ağrıyı azaltmak için ağrı kesici veya kas gevşetici ilaçlar kullanılabilir. Sırt ağrısı farklı diğer hastalıklardan kaynaklanıyorsa ağrıya sebep olan rahatsızlığın tedavi edilmesi gerekir.
SIRT AĞRISINDAN KORUNMA ÖNERİLERİ
•Stresten kaçınmak, kilo vermek, sırt ve karın kaslarını güçlendirmek için egzersiz yapmak, ani hareketlerden veya kas zorlanmalarından kaçınmak gerekir.
•Sırtüstü yüzmek, yoga, pilates gibi spor aktiviteleri özellikle sırt ağrısı çekenler için yararlı olacaktır.
•Güneş, deniz, sıcak kum ve kaplıcalar çok faydalıdır. Soğuktan mümkün olduğunca korunulmalıdır.
SIRT AĞRISINDA BU BELİRTİLERE DİKKAT
Daha nadir olmakla beraber omurgaları tutan kötü huylu hastalıklar da sırt ağrısına neden olabilir. Bu yüzden ağrı gece başlıyorsa veya sürekli ya da şiddetli ise ve kilo kaybı varsa zaman kaybetmeden doktora başvurmak gerekiyor.
Uzm. Dr. Ali Aydın
