Sitrik Asit

Bugün sitrik asit, endüstrinin pek çok alanında kullanılan, oldukça önemli bir bileşiktir , kristal yapılıdır , renksiz bileşenin kimyasal formülü “C6H8O7” ifade edilmektedir. Yaklaşık tüm bitkilerin yapısında var olan Sitrik asit, doğada hücresel faaliyetlerin birçoğunda rol oynar. Halk arasında “Limon Tuzu” olan Sitrik Asit dünyanın pek çok ülkesinde yetişen limon bitkisinde %80 oranında bulunur. Toksin sayılmayan bir bileşen olan Sitrik Asit kristal yapılıdır.. sitrik asit çok iyi ayırışçı olması münasebetiyle kimya sanayisinde çok rağbet görmektedir. Yukarıda bahsi geçen ünlü kimyacı Carl Wilhelm tarafından 1784 yılında limon suyunu kristalleştirmesiyle yayılmış ve çok hızlı bir şekilde kendisine kullanım alanı bulmuştur.

Günümüzde yiyeceklerimizde katkı maddesi olarak kullanmaya devam etmektedir. Sitrik asit, gittikçe gıda sektöründe yaygınlaşmaya başlayan bir bileşen haline gelmiştir. Ancak sitrik asit limon ve bazı meyvelerde çok miktarda bulunmasına rağmen rağmen organik (meyve ve sebzelerden) sitrik asit üretilmesi zor ve maliyetlidir. Sitrik asit bu nedenle şekerden üretilmektedir. Mayalar ve çeşitli bakteriler yardımıyla şekerden üretilen Sitrik Asit bir çok sektörün ihtiyacını karşılamaktadır.Sitrik asit çok iyi bir koruyucu olduğu için, konserve ürünlerinde kullanılanılır ve kullanım kolaylı nedeniyle  tercih edilmektedir.  İçeceklerin yine bir çoğunda sitrik asit (alkollü yada alkolsüz) koruyucu olarak kulanılır.

Sitrik asit önceleri ülkemizde üretilen bir kimyasal olmasına rağmen günümüzde hali hazırda maalesef tamamiyle yurt dışından ithal edilir durumdadır. Sitrik asit fiyatı bu nedenle dövize bağlıdır.

Birkaç soruda sitrik asit;

Soru: ph kontrolünde kullanılır mı?
Cevap: Bazı gıdalarda ürünün bozulmasını geciktirmek amaçlı olarak pH kontrolü sağlar.

Soru: Tatlandırıcı olarak sitrik asit kullanılır mı?
Cevap: Şekerlere ekşilik tadını vermek amacıyla sitrik asit kullanılır.

Soru: Hangi gıdalarda sitrik asit kullanılır?
Cevap: Bir çok içecekler, mayalı gıda ürünleri, gazoz, bira, şarap, peynir, çikolata, bisküviler, lokumlar, kekler, dondurulmuş balık, gofret, dondurma, reçeller, meyve suyu ve susuzluk giderici içecekler, jöle, dondurulmuş patates, cips, şerbetler, hazır çorbalar, salça ve konservelerde sitrik asit kullanılır.

Soru: Sitrik asit temizlikte kullanılır mı?
Cevap: Temizlikte direk kullanılmasa bile temizleyicilerin katkı maddesi olarak kullanılır.

Soru: Sitrik asit pas söker mi?
Cevap: Evet sanayide çelikten pası gidermek amacıyla sitrik asit kullanılır.

Sitrik Asit mucidi Carl Wilhelm Scheele

İsveç li kimyager ve eczacı Carl Wilhelm Scheele, 18. Yüzyılın en önemli doğa bilimcilerinden biridir ve çağdaş kimyanın kurucusu olarak belirtilir. Sitrik asit mucidi alman kökenli Carl Wilhelm Scheele  1742 ‘ de Stralsun da on bir  çocuklu bir ailenin yedinci çocuğu olarak doğdu. Babası oldukça saygın bir tüccardı. Ve diğer büyük ağabeyi Johan Martin gibi o da eczacılık ve kimya ile haşır neşir oldu. 1757-1765 yılları arasında ortaokuldan mezun olan Wilhelm Göteborg da eczacı çırağı olarak kimya sektörüne girmiş oldu. Sonraki 2 yıl boyunca Stockholm da hayatını sürdürdü. Daha sonra Uppsala ya taşındı ve hem büyük bir ilaç şirketinde laboratuarda sorumlu olarak çalıştı hem de üniversitede Kimya profesörü olan Torbern Bergman ile tanışma fırsatı yakaladı. Sonraki yıllarda ise Malmö ye ve ardından Köpinge taşındı. 1775’te Köping’de kendisine  eczane ve laboratuvarını kurarak ömrünün sonuna değin bu laboratuarda çalışmalarını yaptı. Carl Wilhelm 21 Mayıs 1786 yılında Köping de çok genç yaşta (43) öldü.

Carl Wilhelm,  bir kimyasal ürün keşfetti. Bunlar arasında ; mangan klor, tartarik asit, gliserin, laktik asit, sitrik asit gibi çeşitli kimyasal element ve bileşikler bulunur..

Carl Wilhelm in keşiflerinden bazıları şunlardır ;

baryum oksit;

Hidroklorik asit, ( Kalsiyum florür ile olan çalışmalarından)

Sitrik asit, (sebze ve meyveler üzerinde yaptığı çalışmalardan)

Oksalik asit, (sebze ve meyveler üzerine yaptığı çalışmalardan)

Ürik asit .( idrar üzerine yaptığı çalışmalrdan)

Havadaki oksijen varlığını da Schell keşfetmiştir.